تاثیر پنهان داروی «متفورمین» پس از ۶۰ سال کشف شد
دانشمندان پس از ۶۰ سال، تاثیر مغزی پنهان داروی دیابت موسوم به «متفورمین»(Metformin) را کشف کردند.
داروی «متفورمین» بیش از شش دهه است که درمانی استاندارد برای دیابت نوع ۲ محسوب می‌شود، اما دانشمندان هنوز به طور کامل درک نکرده‌اند که چگونه عمل می‌کند.
اکنون تیمی از «دانشکده پزشکی بیلور»(Baylor College of Medicine) با همکاری شرکای بین‌المللی، یک عامل غیرمنتظره در اثربخشی آن را شناسایی کرده است. یافته‌های آنها یک مسیر مغزی را که در عمل کاهش قند خون توسط این دارو دخیل است، آشکار می‌سازد و به استراتژی‌های جدیدی برای درمان دقیق‌تر دیابت اشاره دارد.
به نقل از اس‌تی‌دی، دکتر «ماکوتو فوکودا»(Makoto Fukuda) دانشیار اطفال و تغذیه در «بیلور» و نویسنده ارشد این مطالعه توضیح داد: به طور گسترده پذیرفته شده بود که «متفورمین» عمدتاً با کاهش تولید گلوکز در کبد، قند خون را کاهش می‌دهد. مطالعات دیگر نشان داده‌اند که از طریق روده عمل می‌کند. ما به مغز نگاه کردیم، زیرا به طور گسترده‌ای به عنوان یک تنظیم‌کننده کلیدی متابولیسم گلوکز در کل بدن شناخته شده است. ما بررسی کردیم که آیا و چگونه مغز به اثرات ضد دیابتی «متفورمین» کمک می‌کند.
پژوهشگران روی یک پروتئین کوچک موسوم به «Rap۱» تمرکز کردند که در ناحیه‌ای از مغز با نام «هیپوتالاموس ونترومدیال»(VMH) قرار دارد. آنها کشف کردند که توانایی متفورمین برای کاهش قند خون در دوزهای بالینی مرتبط، به سرکوب فعالیت «Rap۱» در این ناحیه مغز بستگی دارد. آنها همچنین دریافتند که «متفورمین» در مغز از طریق پروتئین «Rap۱» عمل می‌کند تا قند خون را کنترل کند. این بینش می‌تواند منجر به درمان‌های دقیق‌تر دیابت شود.
پروتئین Rap۱ و شواهد تجربی
«فوکودا» و همکارانش برای بررسی بیشتر این موضوع، موش‌های مهندسی ژنتیکی شده‌ای را که فاقد «Rap۱» در «هیپوتالاموس» خود بودند، مورد مطالعه قرار دادند. این موش‌ها برای شبیه‌سازی دیابت نوع ۲، تحت رژیم غذایی پرچرب قرار گرفتند. هنگامی که با دوزهای پایین «متفورمین» درمان شدند، سطح قند خون آنها کاهش نیافت. سایر داروهای دیابت از جمله انسولین و «آگونیست‌های GLP-۱»(GLP-1 agonists) مؤثر باقی ماندند.
پژوهشگران برای اثبات این شواهد که مغز نقش اصلی را ایفا می‌کند، مقادیر بسیار کمی از «متفورمین» را مستقیماً به مغز موش‌های دیابتی تزریق کردند. این روش، حتی زمانی که دوزها هزاران برابر کمتر از دوزهای معمول خوراکی بودند، کاهش قابل توجهی در قند خون ایجاد کرد.
فعال شدن نورون‌ها در هیپوتالاموس
« فوکودا» گفت: ما همچنین بررسی کردیم که کدام سلول‌ها در «هیپوتالاموس» در واسطه‌گری اثرات «متفورمین» دخیل هستند. ما دریافتیم که نورون‌های «SF۱» زمانی که این دارو به مغز وارد می‌شود، فعال می‌شوند که نشان می‌دهد آنها مستقیماً در تاثیر دارو دخیل هستند.
دانشمندان با استفاده از برش‌های مغزی، فعالیت الکتریکی این نورون‌ها را ثبت کردند. «متفورمین» بیشتر آنها را فعال‌تر کرد، اما تنها در صورتی که «Rap۱» وجود داشت.
«متفورمین» در موش‌هایی که فاقد این پروتئین در نورون‌ها بودند، هیچ اثری نداشت که نشان می‌دهد «Rap۱» برای فعال کردن این سلول‌های مغزی و کاهش قند خون توسط این دارو ضروری است.
«فوکودا» خاطرنشان کرد: این کشف نحوه تفکر ما در مورد «متفورمین» را تغییر می‌دهد. این دارو فقط در کبد یا روده کار نمی‌کند، بلکه در مغز نیز عمل می‌کند. ما دریافتیم که در حالی که کبد و روده برای پاسخگویی به غلظت‌های بالای دارو نیاز دارند، مغز به سطوح بسیار پایین‌تر واکنش نشان می‌دهد.
وی افزود: این یافته‌ها دری را به روی توسعه درمان‌های جدید دیابت که مستقیماً این مسیر را در مغز هدف قرار می‌دهند، باز می‌کند. علاوه بر این، «متفورمین» به دلیل سایر فواید سلامتی مانند کند کردن پیری مغز، شناخته شده است. ما قصد داریم بررسی کنیم که آیا این اثرات «Rap۱» مسئول سایر اثرات مستند شده دارو بر مغز است یا خیر.
این مطالعه نشان می‌دهد که اگرچه تعداد کمی از داروهای ضد دیابت روی مغز عمل می‌کنند، «متفورمین» که به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود، از همان ابتدا این کار را انجام داده است.
این مطالعه در مجله Science Advances منتشر شده است.
نظر شما