ایرانی‌ها یازده هزار سال قبل «مهمانی‌های باشکوه» برگزار می‌کردند
پژوهشی تازه نشان داده که جوامع ماقبل‌تاریخی، زمانی بسیار پیش‌تر از آغاز کشاورزی، در کوه‌های زاگرس ایران، گرازهای وحشی را از فاصله‌ای بیش از ۷۰ کیلومتر جابه‌جا می‌کرده‌اند تا از آنها در ضیافت‌های باشکوه جمعی‌شان استفاده کنند.
در کشفی حیرت‌انگیز که درک ما از زندگی اجتماعی انسان‌های ماقبل‌تاریخ را دگرگون کرده، باستان‌شناسان شواهدی از برگزاری ضیافت‌هایی بزرگ در کوه‌های زاگرس در غرب ایران یافته‌اند که قدمت آنها به بیش از ۱۱ هزار سال پیش بازمی‌گردد. پژوهشگران در محوطه‌ای باستانی به نام تپه آسیاب در استان کرمانشاه، جمجمه‌ی ۱۹ گراز وحشی را یافته‌اند که با دقت در گودالی چیده شده بودند. آثار بریدگی روی آنها نشان می‌دهد این حیوانات در یک مراسم باشکوه جمعی مصرف شده‌اند.
آنچه این کشف را به‌راستی شگفت‌انگیز کرده، تنها قدمت آن نیست، بلکه تلاشی‌ست که شرکت‌کنندگان برای سهیم شدن در آن به خرج داده‌اند. بر پایه‌ی پژوهش انجام‌شده، تحلیل ایزوتوپی مینای دندان این گرازها نشان داده که دست‌کم برخی از آنها از مسیرهای کوهستانی و از فاصله‌ای بیش از ۷۰ کیلومتر به محل آورده شده‌اند.
دکتر پترا وِیِگلُوا، نویسنده‌ی اصلی مقاله و پژوهشگر علوم باستان‌شناسی، نوشته: «درست مانند کسی که امروز خوراکی محلی خودش را به مهمانی شام می‌برد، به نظر می‌رسد این حیوانات هم همچون هدیه‌هایی معنادار آورده شده‌اند.»
سنت ماقبل‌تاریخیِ اشتراک‌گذاری و نمادگرایی
همواره ضیافت‌های بزرگ به جوامع کشاورز نسبت داده می‌شود؛ جوامعی که توانایی تولید مازاد غذایی داشتند. اما یافته‌های محوطه‌ی تپه آسیاب این روایت را به چالش کشیده است. این شواهد نشان می‌دهند جوامع پیش‌کشاورزی هم قادر به سازماندهی رویدادهای اجتماعی پیچیده همراه با تبادل نمادین و انتقال منابع از فواصل دور بوده‌اند.
یافته‌های بدست‌آمده از این ایده پشتیبانی می‌کنند که چنین ضیافت‌هایی نقش مهمی در شکل‌گیری پیوندهای اجتماعی اولیه داشته‌اند و حتی ممکن است در نهایت به پیدایش کشاورزی کمک کرده باشند. از دیدگاه فرهنگی، تلاش برای آوردن حیوانات از مناطق دوردست، شکل پرقدرتی از هدیه‌دادن بوده است، همانند سنت‌های امروزی که در آن خوراکی‌های محلی در جشن‌ها و مناسبت‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند.
وِیگلُوا می‌افزاید: «گرازهایی که از راه‌های دور آورده شدند، ممکن است با هدف گرامیداشت یک مکان، مناسبت یا پیوند اجتماعی از راه هدیه، به این ضیافت آورده شده باشند.»
تصویری از تحلیل‌های انجام‌شده بر روی قطعات یافت شده استخوان گراز
دندان‌ها روایت‌گر ماجرا
تیم پژوهشی از روشی استفاده کرده که الگوهای رشد میکروسکوپی در مینای دندان را بررسی می‌کند (درست مانند شمارش حلقه‌های تنه‌ی درخت) تا تاریخچه‌ی زندگی و جابه‌جایی حیوانات را مشخص کند. داده‌های ایزوتوپی، تنوع شرایط محیطی را در دوران رشد دندان‌ها نشان دادند که حاکی از آنست که این گرازها از بخش‌های مختلف منطقه آمده و سپس در تپه آسیاب گرد آمده‌اند.
این نخستین باریست که چنین رفتاری در یک جامعه‌ی پیش‌کشاورزی در خاور نزدیک ثبت می‌شود. یافته‌های مشابه در اِستون‌هِنج انگلستان نیز دیده شده‌اند؛ جایی که مردم خوک‌هایی را از سراسر بریتانیا برای ضیافت‌های آیینی گرد می‌آوردند، البته این رویدادها متعلق به زمان‌های بسیار بعدتر هستند و در بستر جوامع کشاورزی بوده‌اند.
بازتعریف زندگی اجتماعی انسان‌های باستانی
ضیافت آسیاب دریچه‌ای نادر به درک چگونگی ابراز هویت جمعی، حفظ انسجام اجتماعی و گرامیداشت مناسبت‌ها توسط انسان‌های ماقبل‌تاریخ از راه خوراک گشوده است.
چه گوشت کروکودیلِ خشک‌شده از استرالیا باشد، چه پنیر فرانسوی، خوراک امروزه نیز همچون سفیر فرهنگی عمل می‌کند. گرازهای باستانی ایران ثابت می‌کنند این سنت، ریشه‌هایی بسیار ژرف‌تر در تاریخ بشر دارد، بیش از آنچه تاکنون گمان می‌کردیم.
نظر شما